De VPRO sluit de Zomergastenserie van dit jaar af met schrijver Herman Koch. Alweer een schrijver? Da’s dan de derde in deze 2025-editie. In de vorige uitzendingen hadden we al schrijver, columnist, programmamaker Özcan Akyol en schrijver, journalist Simon Kuper. Bij de 200ste Zomergasten (vorig jaar, met acteur Pierre Bokma) maakten we al gewag van het feit dat schrijvers (auteurs) lijstaanvoerders zijn van de top-10 meest voorkomende beroepen in Zomergasten. Die positie is dit seizoen dus verstevigd. Met Herman Koch, die de laatste jaren lijkt te schrijven of zijn leven er van af hangt. Excuses voor deze wat morbide formulering, maar sinds 2020 heeft Koch prostaatkanker onder de leden en sindsdien zijn er vijf romans van hem uitgekomen. En hij is nog hard aan het werk aan nieuwe boeken. Griet op de Beeck zal vanavond wellicht vragen of er enig verband zit tussen zijn ziekte en zijn arbeidsdrift. Het zou zomaar kunnen: als een mens ineens niet meer zeker is van de uiterste houdbaarheidsdatum en nog barst van de ideeën, ja, dan ga je hard aan de slag. In een eerder interview lezen we dat het eigenlijk min of meer toevallig zo kwam: Ik werd ziek aan het begin van de coronaperiode (…) Opeens had ik zeeën van tijd over en werd ik enorm productief met schrijven. Volgend jaar komt er nog een roman uit, en twee ideeën zijn vergevorderd (bron: Zin.nl, mei 2025) Herman Koch was voor 2020 ook al behoorlijk productief. Behalve zes romans, schreef hij zeven verhalenbundels, kwamen er drie bundels uit met columns voor diverse media en werkte hij voor radio (het programma Borát) en televisie (het roemruchte Jiskefet). Het enige wat er aan ontbreekt: een gedichtenbundel. Blijkbaar heeft dat er nooit ingezeten, ook al is hij ooit bevraagd door Adriaan van Dis (van 1990 tot 2002 presentator van Zomergasten en in 2012 zelf Zomergast) die hem gelegenheid gaf enige gedichten voor te dragen. (Jiskefet, seizoen 4, Aflevering 9, 28 februari 1994, De avond van het gala met Adriaan van Dis). https://www.youtube.com/watch?v=yksCbz9VTV8 Koch’s dertigjarige carrière (gerekend vanaf zijn debuutroman ‘Red ons, Maria Montanelli’ in 1985) biedt genoeg stof om het eens te hebben over hoe Herman Koch werkt, waar hij zijn inspiratie vandaan haalt en hoe hij zijn vakmanschap als schrijver onderhoudt. Als Griet op den Beeck toch gaat doorvragen over zijn prostaat dan zou ik, als ik Herman Koch was, zeggen: “Nou, leest u mijn boek ‘Ga je erover schrijven?’ eerst maar eens. Kunnen we nu naar het volgende fragment?” Deze Zomergasten-editie was het debuut van Griet op den Beeck als Zomergastenpresentator. Zullen we haar volgend jaar weer in deze rol zien? Eerst kijken naar VPRO Zomergasten met Herman Koch, vanavond 20.15 uur, op NPO 2 en via de livestream op npostart.nl. Deel hieronder met ons alles wat u kwijt wilt over Herman Koch en de uitzending van vanavond. Morgen mag u weer de recensie van Max Molovich verwachten.
Hadden we hier al eens Duitse post-hardcore gehad? Nee he? Nou voorruit, dan wordt het hoog tijd denk ik. Ik kreeg deze als tip in de digitale brievenbus, en wie ben ik om dan te weigeren? Annisokay, met het album Aurora uit 2021.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Met de verkiezingen in aantocht duiken de lijstjes op over welke Kamerleden het meest actief zijn. Wie doet de meeste debatten? Welke partij dient de meeste moties en amendementen in? Nieuwsmedia zoals NOS, de Groene Amsterdammer, en eerder ook Nieuwsuur, RTL en NRC, deden uitgebreid verslag van de ‘prestaties’ in de Tweede Kamer.
Eén belangrijk instrument ontbrak in die verslagen: de Kamervraag. En dat is opvallend want juist het aantal schriftelijke Kamervragen groeide de afgelopen decennia explosief, schrijven Anchrit Wille en Mark Bovens.
Aan het einde van de vorige eeuw, in 1998, publiceerde voormalig D66-kamerlid Hans Jeekel, een terugblik op zijn Kamerlidmaatschap. Zijn boekje had de omineuze titel ‘Duizend dagen Kamervragen’. Tot zijn grote teleurstelling bestond het Kamerwerk vooral uit het stellen van eindeloze hoeveelheden vragen aan de regering. Toen Jeekel in de Kamer zat werden er nog maar 1500 Kamervragen per jaar gesteld. Figuur 1 laat zien dat het aantal Kamervragen sindsdien is verdubbeld. In 2019 werd een record bereikt met 3078 schriftelijke Kamervragen. Dat zijn gemiddeld 20 vragen op elke parlementaire werkdag.
Figuur 1. Aantal schriftelijke vragen per jaar, Tweede Kamer 1960-2024 (abs)
Sgarasta (foto) ligt aan westkust van Harris, een van de Hebriden eilanden in het noorden van Schotland. Waar nu golfers een balletje slaan vond in 1828 de eerste ontruiming plaats op de westelijke eilanden van dertig boerenfamilies. Ze werden gedwongen te verhuizen naar de veel minder aantrekkelijke oostkust. Hun huizen werden in brand gestoken om te voorkomen dat ze terug zouden keren. Schapenteelt op grote schaal leverde voor de landeigenaar meer op dan de pacht van de boeren. De operatie was onderdeel van de Schotse Highland Clearances, die tienduizenden gezinnen in de Highlands en de Hebriden vaak met veel geweld dwongen de plek te verlaten waar hun families eeuwenlang hadden gewoond. Vanaf het midden van de achttiende eeuw vonden ontruimingen plaats op gezag van de adellijke landeigenaren die hun land wilden exploiteren voor de wolindustrie. Dat gebeurde nadat de Engelsen aan de dissidente Schotse aanhangers van Jacobus II een definitieve nederlaag hadden toegebracht in de Slag bij Culloden. De landlords verengelsten en kozen voor een rijk leven in Londen in plaats van de zorg voor hun eigen mensen, schrijft Linda Bennet Pennel, een verre nazaat van een Schotse boerenfamilie.
De Clearances hadden een enorme impact op de arme boerenbevolking. Hun traditionele leven in een open ruimte met gemeenschappelijk gebruik van de beschikbare grond (de Commons) werd in één klap volledig verwoest. Op Skye was geoloog Sir Archibald Geike in 1852 aan het werk toen het dorp Suisnish ontruimd werd. Hij kon uit de eerste hand verslag doen:
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Babymetal kwam hier al eerder langs, maar Slaughter to Prevail nog nooit. Bij deze dus! De mensen die opletten zien overigens dat dit al de derde keer is dat een samenwerkingsprojectje van Babymetal langs komt – het blijkt dat hun nieuwe album Metal Forth bestaat uit vrijwel alleen maar samenwerkingen. Leuk!
COLUMN - De brokstukken van kabinet Schoof hoeven geen meerderheden in de Tweede Kamer bij elkaar te scharrelen om het land te blijven besturen.
Het kabinet leunt op 32 zetels in de Tweede kamer (de gezamenlijke grootte van VVD en BBB fracties). Maar in veel gevallen kan het kabinet rekenen op steun van de rechterflank in de Kamer. Die rechtse groep is samen goed voor 76 zetels. Een krappe meerderheid, maar hoe dan ook een meerderheid:.
PVV (37), VVD (24), BBB (8), FvD (3), SGP (3), JA21 (1)
De BBB had tot voor kort 7 zetels, maar is een zeteltje rijker geworden dankzij de zetelroof van Agnes Joseph (die recent overstapte van NSC naar BBB).
Het NSC moet trouwens nog vervangers zien te vinden voor de eveneens vertrokken Kamerleden Soepboer en Boomsma, die overstappen naar respectievelijk de Friese Nationale Partij en JA21. OP moment van dit schrijven telt de NSC-fractie geen 19 maar 17 leden.
Het wordt voor Schoof en consorten in twee gevallen pas echt een probleem:
1 – Als een van de oppositiepartijen ter rechterzijde geen steun geeft bij bepaalde besluiten. Wat dat betreft moet het kabinet vooral de SGP en FvD te vriend zien houden.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Driemaal is scheepsrecht! In een (ver) verleden hadden we twee prachtige, epische, de tien-minuten-overstijgende liederen van Helloween hier. Maar daar kan er best nog eentje bij, want het is erg mooi. Op het album Helloween (ze zijn erg creatief met namen, onze Duitse vrienden) keerden de verloren zonen Kai Hansen en Michael Kiske terug. Daarmee keerde de band ook terug naar de sound uit de gloriedagen van de late jaren tachtig, zoals onder andere te horen op hun albums Keeper of the Seven Keys (deel 1 en 2). Hebben ze goed aan gedaan! Volgend jaar mogen ze Dynamo Metalfest headlinen, ter ere van hun 40 jarig bestaan.
QUOTE - Een nieuw proefschrift, dat betekent nieuwe wetenschappelijke inzichten. Altijd leuk! Sanne Verra promoveert binnenkort aan de Universiteit Utrecht op sociaaleconomische verschillen in gezondheid en de beleidsvoorkeuren van burgers. Binnenlands Bestuur schrijft daarover:
Verra onderzocht of er sociaaleconomische verschillen zijn in steun voor een brede set beleidsmaatregelen die bijdragen aan het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Daarbij ging het onder andere om beleid rond inkomen en armoede, leefomgeving en gezondheid. Wat opvalt: maatregelen die ingrijpen op sociaaleconomische omstandigheden kregen niet alleen brede steun onder de bevolking, maar werden bovendien relatief vaker geaccepteerd en geprefereerd door mensen met een lagere sociaaleconomische positie.
Van de week kwam ik een filmpje tegen waarin twee bassisten de slap-techniek van Mark King bewonderden. Daar denk ik als niet-muzikant dus nooit over na.
Voor mij was Level 42 gewoon pop, dertien in een dozijn. Niet bijzonder. Zo blijkt maar weer: je bent nooit te oud om te leren.
QUOTE - Vandaag om 10.15 begint het debat over ‘hoe nu verder’ in de Tweede Kamer. Het gevallen kabinet is zoals jullie weten nogmaals gestruikeld, en het electorale draagvlak voor het achtergebleven deel is marginaal. Hoe nu verder? Voormalig topambtenaar Bernhard ter Haar die weet het wel:
Het is natuurlijk heel raar om in demissionaire periode een kabinetswisseling te organiseren, op basis van een (andere) meerderheid in het parlement, maar om de huidige ploeg te laten zitten is zeker niet minder raar. Staatsrechtelijk is er niets wat een kabinetswisseling in de weg staat. Er is het besef nodig bij de meerderheid van de Tweede Kamer dat Nederland zowel voor het binnenland als voor alle internationaal overleg ook in de demissionaire periode een capabel bestuur nodig heeft met voldoende politiek en maatschappelijk gezag.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
